Môi trường hỗ trợ đầu tư hạn chế, Việt Nam đang "chảy máu" Start-up?

Khởi nghiệp Hương Ly
KNT - Môi trường hỗ trợ đầu tư đã cải thiện nhưng chưa đủ hấp dẫn để giữ chân các Startup trong nước. Việc các doanh nghiệp khởi nghiệp phải tự mở rộng cơ hội ra ngước ngoài để tìm kiếm nguồn vốn là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng "chảy máu" Startup.

Chiều ngày 27/11, trong khuôn khổ Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia - Techfest 2020 với chủ đề "Thanh niên khởi nghiệp cùng đất nước vượt qua thách thức "đã diện ra phiên đối thoại với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Cuộc đối thoại sẽ xoay quanh các vấn đề: chính sách tài chính cho khởi nghiệp; chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, cơ hội và vai trò của thanh niên khởi nghiệp; nguồn nhân lực chất lượng cao; hệ sinh thái thanh niên khởi nghiệp - thực trạng và giải pháp hoàn thiện.

2959-thu-tuong-cung-cac-dai-bieu-nhan-nut-khai-mac
Các đại biểu nhấn nút khởi động khai mạc diễn đàn. Ảnh: Sưu tầm

Những hạn chế của nghị định 38 được chỉ ra

Trong diễn đàn, ông Nguyễn Trung Đức, quỹ đầu tư VinaVenture đưa ra những hạn chế của nghị định 38. Cụ thể, trong điều 5 của nghị định 38 về giới hạn đầu tư dưới 50% vốn điều lệ là chưa phù hợp với đặc thù gọi vốn của các start-up. Ông Trung đặt câu hỏi với Thủ tướng rằng Chính phủ trong thời gian tới có chỉ đạo, định hướng gì khai thông vấn đề này.

Ông Phan Bá Mạnh, người sáng lập công ty công nghệ vận tải An Vui đặt ra vấn đề, nhiều start-up phải mở công ty ở nước ngoài dẫn đến tình trạng "chảu máu" start-up. Ông đặt câu hỏi rằng môi trường đầu tư đã cải thiện đủ hấp dẫn để sẵn sàng đầu tư tại Việt Nam hay chưa hay phải mở doanh nghiệp tại nước ngoài mới tạo được vốn?

Thủ tướng nhận định rằng, hệ sinh thái khởi nghiệp ở nước ta hiện nay chưa hoàn thiện và còn nhiều khó khăn. Tuy số lượng và chất lượng về khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam đang tăng lên, nhưng so với khu vực, Việt Nam còn nhiều rào cản về cơ chế, thiếu nguồn lực, nhất là nguồn vốn. Điều này đặt ra vấn đề là làm sao để đổi mới sáng tạo ở trong nước chứ không chảy máu ra nước ngoài.

Trả lời câu hỏi đặt ra của Thủ tướng, thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho rằng, sau một thời gian, những điểm như không được hình thành pháp nhân, hay quy định phải có 30 thành viên ở trong các quỹ, hay doanh nghiệp mỗi lần tăng vốn thì phải tăng thêm dưới 50% vốn điều lệ là không phù hợp. Ông Tùng nhận định rằng "Quy định này khá cứng, áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước và khi thực hiện sẽ tạo ra rào cản". Ông khẳng định sẽ nghiêm túc tiếp thu và bàn bạc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để sửa đổi Nghị định này trong thời gian tới, để giúp giải quyết những vướng mắc của hệ sinh thái khởi nghiệp.

Ông Trần Duy Đông, thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho biết sẽ chủ trì phối hợp cùng với Bộ KH&CN sửa đổi quy định này để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Ông cho biết thêm kể từ khi Nghị định 38 ra đời sau 2 năm, hiện nay, chúng ta cũng thành lập được 6 quỹ đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo.

Thủ tướng yêu cầu 2 bộ cần bãi bỏ và tháo gỡ những ràng buộc không cần thiết để công dân có thể kinh doanh bất cứ điều gì mà luật pháp không cấm, vì vậy cần có những quy định rõ ràng.

2957-thu-tuong-phat-bieu-tai-dien-dan
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại Diễn đàn Thanh niên khởi nghiệp. Ảnh: Sưu tầm

"Đầu mối" cho các doanh nghiệp công nghệ số

Trước vấn đề đặt ra về chính sách thu hút du học sinh về khởi nghiệp hay phương án nào giải quyết những khó khăn về nguồn nhân lực trong thời kỳ COVID-19, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng doanh nghiệp cần đầu ra. Mà đầu ra lớn nhất của quốc gia là chính phủ. Chính phủ chính là "hộ tiêu dùng" lớn của cả nước. Chính phủ tiêu sài vào đâu, chỗ đó sẽ phát triển. Chính phủ hiện nay nên mua các sản phẩm công nghệ, những giải pháp có tính đổi mới sáng tạo, và đặc biệt ưu tiên dùng hàng Việt Nam.

Bộ trường Nguyễn Mạnh hùng nói thêm "Nói đến chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, đầu tiên thì va đầu tiên là va vào chính sách. Vì tất cả những việc chúng ta làm đều là việc mới, tức là không có thể chế. Việc nhà nước phải làm là tạo ra thể chế cho chuyển đổi số, cho những mô hình kinh doanh mới". Hiện nay Chính phủ đã có chủ trương về sandbox. Các doanh nghiệp liên quan đến công nghệ số thì hãy coi Bộ TT&TT là cơ chế một cửa ra được sandbox, là đầu mối duy nhất cho các doanh nghiệp công nghệ số.

2956-ong-nguyen-manh-hung-bo-truong-bo-thong-tin-va-truyen-thong
Ông Nguyễn Mạnh Hùng đối thoại tại diễn đàn. Ảnh: Sưu tầm

Bộ trưởng cho biết thêm Chính phủ đã ra quyết định thành lập Trung tâm xây dựng chính sách cho công nghệ 4.0, cho các mô hình kinh doanh mới, và hợp tác với diễn đàn thế giới và Việt Nam cam kết là nước thứ 5 trên thế giới. Hiện nay, Trung tâm này nằm ở bộ TT&TT, được chính thức vận hành vào năm 2021. Chúng ta sẽ được thửa hưởng những chính sách mà nước khác đã làm, và nếu Việt Nam va vào những chính sách mà nước khác chưa có thì Trung tâm này sẽ đứng ra giải quyết.

Ông cho biết, Bộ TT&TT sẽ là đầu mối công bố những bài toán về chuyển đổi số và chính thức công bố bắt đầu vào tháng 1/2021 trên trang web. Đó là không gian rát lớn cho các bạn đổi mới sáng tạo.

Đã nói đến chuyển đổi số thì "dầu mỏ" lớn nhất là dữ liệu, phải mở dữ liệu này ra. Thủ tướng chính phủ đã ban hành Nghị định về mở dữ liệu. Và bộ TT&TT cách đây khoảng 1 tháng đã khai trương 1 cổng quốc gia về mở dữ liệu (data.work.vn). Hiện nay trên cổng đã có 10.000 bộ dữ liệu và đây chính là tài nguyên lớn cho các bạn đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận định các sản phẩm các start-up làm ra không được phổ biến vì các startup ít tên tuổi, vì vậy cần một tổ chức nhà nước đứng ra đánh giá, công bố và quảng bá những sản phẩm này trên trang web của mình, quảng bá đến các bộ ngành và các địa phương.

Để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia, cần chung tay đổi mới từ cách làm đến tư duy, lấy doanh nghiệp khởi nghiệp là trung tâm, nhưng cần có sự chủ động hơn nữa.

Phát biểu tại buổi khai mạc, ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng năm 2020 là năm biến động với nhiều thách thức, điều này đòi hỏi phải chuyển động và bứt phá. Cốt lõi là các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể khai thác và tận dụng tối đa nguồn lực của mình để vượt qua thách thức. Trong đó, khoa học công nghệ là công cụ vững chắc.

Ngày nay, hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia đang phát triển và hành lang pháp lý cơ bản thì đang dần hoàn thiện bởi gần đây Luật đầu tư hay đề án 884 đã được ban hành và lan rộng. Đây chính là nền tảng vững chắc giúp hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển. Tuy nhiên, theo ông, để phát triển hơn nữa thì cần chung tay đổi mới từ cách làm đến tư duy, lấy doanh nghiệp khởi nghiệp là trung tâm nhưng cần có sự chủ động hơn nữa.

Các hoạt động sẽ cần làm là tập trung phát triển trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và đặc biệt là trường đại học, cao đẳng để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác cơ sở hạ tầng, hình thành khu hỗ trợ kỹ thuật khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, lấy con người làm giá trị cốt lõi, phát triển nguồn lực qua giáo dục và đào tạo.

Khởi nghiệp sáng tạo phát triển mạnh nhờ nhiều chính sách đã được các Bộ, Ngành tiếp thu và điều chỉnh

2954-anh-nguyen-anh-tuan-phat-bieu-tai-chuong-trinh
Ông Nguyễn Anh Tuấn - Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Sưu tầm

Tiếp tục buổi thảo luận, ông Nguyễn Tuấn Anh, bí thư thứ thất T.Ư đoàn, đánh giá, kể từ sau Diễn đàn Thanh niên khởi nghiệp năm 2018, nhiều chính sách đã được các Bộ, ngành tiếp thu và điều chỉnh để tạo những điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Để rồi, năm 2019 là năm đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Với sự xuất hiện của ngày càng nhiều các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, các quỹ đầu tư mạo hiểm, các vườn ươm, chương trình tăng tốc hay các cuộc thi dành riêng cho khởi nghiệp sáng tạo. Việt Nam đã và đang trở thành một ngôi sao sáng trong bức tranh khởi nghiệp tại Đông Nam Á.

"Đây là tín hiệu tích cực cho thấy sự lan tỏa rộng rãi tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, kích thích quyết tâm hành động của các chủ thể khởi sự kinh doanh trên nền tảng công nghệ trong cả nước" - anh Tuấn nhận định.

Cam kết ưu tiên, hỗ trợ của Chính phủ cho khởi nghiệp

Phát biểu tổng kết cuộc đối thoại, Thủ tướng Chính phủ cho hay “Cách đây 2 năm khi đến dự ngày khai mạc hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia lần thứ 4, tôi đã thử gõ từ khóa khởi nghiệp trên thanh công cụ tìm kiếm của google thì đã hiện ra 13,4 triệu bài viết có liên quan. hôm nay tôi thử gõ lại từ khóa này thì chỉ trong 0.54 giây thì có hơn 20 triệu kết quả được tìm thấy. Điều này cho thấy không khí tinh thần khởi nghiệp của nước ta đang lan tỏa mạnh mẽ trên mọi miền tổ quốc, từ giới trẻ cho đến người lớn tuổi, không kể dân tộc, tôn giáo, khởi nghiệp là không có ranh giới và giới hạn”.

Thủ tướng nói thêm “Chúng ta rất vui vì trong số những thương hiệu khởi nghiệp toàn cầu, có hàng nghìn cái tên đến từ Việt Nam như Cốc Cốc, Helo Bác sĩ, An Vui,... Tuy nhiên, số lượng còn chưa tương xứng với tiềm năng, với quy mô dân số gần trăm triệu người”.

Người đứng đầu Chính phủ ta cho rằng từ nên coi từ "sáng tạo" là một tài nguyên mới để "khởi nghiệp". Tài nguyên mới là sự sáng tạo của 100 triệu người dân Việt Nam, của chính tiềm năng trong mỗi người Việt Nam ở trong nước và cả ở nước ngoài. Sáng tạo phải từ con người và vì con người, con người là trung tâm của sự sáng tạo. Người Việt Nam chúng ta có đầy đủ yếu tố bẩm sinh cho sự sáng tạo. Thủ tưởng tin rằng nếu có đủ dưỡng chất tốt, sẽ tạo ra những con người xuất sắc cho đất nước. Thủ tướng đề nghị chúng ta hãy cùng ươm mầm ước mơ và hiện thực hóa khát vọng khởi nghiệp sáng tạo không giới hạn của chúng ta.

Tin nổi bật khởi nghiệp trẻ

Nỗ lực đạt GDP trên 5% năm 2023

Nỗ lực đạt GDP trên 5% năm 2023

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Chính phủ nỗ lực phấn đấu đạt đến mức cao nhất các mục tiêu, năm 2023, trong đó có tăng trưởng GDP đạt trên 5%,